22. Oude Raadhuis
Constitutioneel
In hoofdstuk 1, artikel 4 van de Grondwet is het actief en passief kiesrecht geformuleerd. Iedere Nederlander mag deelnemen aan verkiezingen. Hij mag zelf stemmen en gekozen worden. Hierop kunnen, bij wet bepaald, uitzonderingen worden gemaakt. In Hoofdstuk 3, artikel 53 van de Grondwet staat dat bij verkiezingen iedereen één stem mag uitbrengen en dat alle stemmen even zwaar tellen. Ook staat hier dat de verkiezingen geheim zijn.
Artikel 4 Grondwet
Iedere Nederlander heeft gelijkelijk recht de leden van algemeen vertegenwoordigende organen te verkiezen alsmede tot lid van deze organen te worden verkozen, behoudens bij de wet gestelde beperkingen en uitzonderingen.
Geschiedenis
Op het bordes van het oude stadhuis op de Groenmarkt is op 12 december 1917 door de gemeentesecretaris M. van Reenen het algemeen (mannen)kiesrecht geproclameerd. Ook de toenmalige burgemeester van Den Haag, Herman van Karnebeek, sprak het volk vanaf het bordes toe.
Het jaar 1917 is het jaar van de Pacificatie. Er vonden toen drie belangrijke gebeurtenissen plaats: de financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs, de vervanging van het districtenstelsel door een stelsel van evenredige vertegenwoordiging en de invoering van het algemeen mannenkiesrecht, dat in de plaats kwam van het censuskiesrecht (toen je alleen mocht stemmen als je voldoende belasting betaalde). Deze zaken zijn allemaal opgenomen in de Grondwet van 1917.
Vrouwen kregen in 1917 passief kiesrecht. Dit betekende dat vrouwen wel gekozen konden worden, maar niet zelf mochten stemmen. In 1919 kregen vrouwen ook actief kiesrecht. In 1922 mochten vrouwen voor het eerst stemmen. Toen pas is het actief kiesrecht voor vrouwen ook in de Grondwet opgenomen.
Na de Tweede Wereldoorlog verhuisde het gemeentelijke apparaat naar het Burgemeester de Monchyplein. De gemeenteraad bleef op de Groenmarkt. In 1995 werd het nieuwe stadhuis (het ‘IJspaleis’) op de Kalvermarkt in gebruik genomen en kwamen politici en ambtenaren weer bij elkaar te zitten.
Architectuur
Het oude stadhuis van Den Haag dateert uit 1565. Opvallend aan deze locatie is dat er op de Groenmarkt geen plein voor het stadhuis ligt. Dit komt omdat op de locatie waar het stadhuis is gebouwd vroeger een stadskasteel stond. Het stadskasteel is, evenals de andere gebouwen in het historische centrum van Den Haag, op een oude strandwal gebouwd. Dit was hoog en veilig.
Het oude gedeelde van het stadhuis is in renaissancestijl gebouwd. De architect is onbekend. Het nieuwere gedeelte van het oude stadhuis is in de achttiende eeuw door Daniël Marot ontworpen.