1. Hofplaats

Artikel 1 Grondwet

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in alle gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Geschiedenis

Een aantal jaren na de Franse Revolutie van 1789 werd Nederland door de Fransen bezet. Ten tijde van de zogenoemde Bataafse Republiek (1795-1806) kreeg Nederland in 1798 zijn eerste Grondwet. Nadat de Fransen in 1813 waren verdreven, kwam de Grondwet van 1814 tot stand. In 1815 en 1840 vonden enkele grondwetswijzigingen plaats: in 1815 onder meer vanwege de vereniging van de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden en in 1840 als gevolg van de afscheiding van de Zuidelijke Nederlanden (België) in 1830. Een zeer belangrijke grondwetsherziening kwam in 1848 tot stand, toen de ministeriële verantwoordelijkheid werd ingevoerd en het parlement meer invloed kreeg. In 1983 vond een algehele herziening van de Grondwet plaats. Nieuwe grondrechten werden toegevoegd, zoals het gelijkheidsbeginsel en het discriminatieverbod (artikel 1), de vastlegging van de onaantastbaarheid van de persoonlijke levenssfeer (artikel 10) en het menselijk lichaam (artikel 11) en de verplichting voor de overheid om werkgelegenheid, bestaanszekerheid en een schoon milieu te bevorderen (de sociale grondrechten). Veel verouderde bepalingen verdwenen, zoals het processieverbod voor rooms-katholieken. Andere belangrijke wijzigingen in 1983 waren onder andere:

• verlaging van de leeftijd om Kamerlid te mogen worden naar 18 jaar;
• invoering van de gelijktijdige verkiezing van alle Eerste Kamerleden voor vier jaar;
• de mogelijkheid om bij wet het kiesrecht voor gemeenteraden open te stellen voor inwoners die geen Nederlander zijn;
• Eerste en Tweede Kamer kiezen zelf voor vier jaar hun voorzitter;
• verbod tot het opleggen van de doodstraf;
• het noemen van de Nationale ombudsman;
• Amsterdam wordt officieel de hoofdstad van het Koninkrijk der Nederlanden;
• grondwettelijke vastlegging van de onafhankelijkheid van Suriname in 1975.

De gemeente Den Haag heeft de Grondwetbank in 1992 cadeau gedaan aan de regering ter ere van de opening van de nieuwbouw van de Tweede Kamer. De Grondwetbank is in beheer bij de Rijksgebouwendienst. Op 23 april 2007 presenteerde minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin op deze plek de nieuwe landelijke vereniging tegen discriminatie: Art.1. De bank is ook een van de Haagse plekken waar jaarlijks de bevrijding (Tweede Wereldoorlog) wordt herdacht.

Architectuur

Pi de Bruijn is de architect van de Grondwetbank. De Bruijns eerste gebouw, buurtcentrum Transvaal in Amsterdam, werd onderscheiden met de Merkelbachprijs. Internationaal brak hij door als architect van de nieuwbouw van de Tweede Kamer, waarna zijn ontwerp voor het Rijksdaggebouw te Berlijn deels werd gerealiseerd (een deel van het Jakob-Kaiser-Haus). Voor de Beurstraverse in Rotterdam ontving hij de Nederlandse Bouwprijs. Als supervisor en stadsontwerper was hij betrokken bij de ontwikkeling van het ArenAgebied en de Zuidas in Amsterdam en bij de wederopbouw van het vuurwerkrampgebied in Enschede. Voor zijn werk werd De Bruijn benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Hij ontving La Cruz de Oficial uit handen van de Spaanse koning.

Op de huidige Hofplaats staat een ronde uitstulping van de vergaderzaal van de Tweede Kamer. Links van deze uitstulping bevindt zich een doorgang naar het Plein. Hier stond in de veertiende eeuw de Spuipoort, waarvan de contouren op de Hofplaats in messing platen zijn weergeven. De Spuipoort gaf toegang tot het Binnenhof via het zogeheten Keukenhof. De Voorpoort (Gevangenpoort) was de toegang voor zeer belangrijke gasten. De stadhouder had zijn eigen poort: de Stadhouderspoort (Buitenhofzijde). Andere bezoekers van het Binnenhof moesten binnenkomen via de Buitenpoort, ook wel Bos- of Doelenpoort genoemd, bij het Mauritshuis. Deze Doelenpoort is genoemd naar de Sint-Sebastiaansdoelen (schutterij), het huidige Haags Historisch Museum, die vlakbij waren gelegen.

Voordat de Hofplaats een ‘pleintje’ werd, lagen er tussen Lange Poten en het Spui kleinere straten: Hofstraat, Achterom, Hofsingel en de Kapelsbrug. In 1914 werd de Kapelsbrug, genoemd naar een vroegere Mariakapel, doorgebroken. Door de groeiende verkeersdruk op de Hofweg en het Spui werd de weg in 1939 verbreed en de Hofplaats werd een parkeerterrein.

Hoewel ruim voor de Tweede Wereldoorlog al plannen waren gemaakt voor uitbreiding van de Tweede Kamer, werden deze pas na de oorlog gerealiseerd (de Kortenhoefvleugel). Omstreeks 1980 waren er plannen tot nieuwbouw van de Tweede Kamer. Die nieuwbouw is uiteindelijk achter de gevel van de Lange Poten gerealiseerd. Het gebouw van de Hoge Raad aan het Plein en verschillende panden langs de Hofstraat moesten worden gesloopt.